Zapomniana sztuka ruchu. Co daje nam różnorodna aktywność?

Od ruchu do bezruchu – ewolucja naszej aktywności

Choć nie jesteśmy ani najsilniejszymi, ani najszybszymi przedstawicielami świata zwierząt, rozbudowany aparat ruchowy w toku ewolucji umożliwił nam efektywne poruszanie się na długich dystansach. Dwunożność była ewolucyjną adaptacją, która z czasem pozwoliła nam także stać się zbieraczami i łowcami. A stało się tak dlatego, że nasze uwolnione od funkcji lokomocyjnych dłonie umożliwiły m.in. używanie coraz bardziej zaawansowanych narzędzi.

W późniejszym etapie, opanowanie ognia i uprawa ziemi pozwoliły nam na przejście do mniej mobilnego, choć nadal aktywnego trybu życia. Jednym z kolejnych kluczowych przełomów była rewolucja przemysłowa, dzięki której nowe formy pracy coraz rzadziej wymagały wielkiej aktywności fizycznej. Z kolei rozwój nowoczesnych technologii w XX wieku sprawił, że codziennością stała się pozycja siedząca – choć wcale nie jest ona zgodna z naszą naturalną biologiczną predyspozycją.

Bezruch – źródło problemów zdrowotnych

O negatywnych skutkach siedzącego trybu życia napisano wiele, a mimo to wciąż dotykają one ponad połowę populacji Europy. Wybór wygodniejszego krzesła wydaje się naturalny i oczywisty, ale w rzeczywistości nie ma nic wspólnego z naszą naturalną fizjologią. Mimo poczucia komfortu długotrwałe siedzenie stanowi ogromne obciążenie dla ludzkiego układu ruchu.

Aby lepiej zrozumieć, skąd bierze się ten problem, cofnijmy się do dzieciństwa. Gdy byliśmy dziećmi, nie mieliśmy problemu z długotrwałym spędzaniem czasu na podłodze. Leżeliśmy i siadaliśmy w rozmaitych pozycjach, łatwo je zmienialiśmy i bez trudu wstawaliśmy. Wraz z wiekiem zaczęliśmy jednak unikać siadania na podłodze, a jeśli już to robiliśmy, czuliśmy dyskomfort związany z utrzymaniem i zmianą pozycji oraz wstawaniem. W poszukiwaniu wygody wybieraliśmy więc krzesła z coraz wyżej położonymi siedziskami.

Problem polega na tym, że pozycja siedząca na krześle jest pozycją wymuszoną, w której pozostajemy przez dłuższy czas. Prowadzi to do przeciążenia kręgosłupa i mięśni szkieletowych, naturalnie przystosowanych do ruchu i pozycji stojącej. Ucisk różnych grup mięśniowych powoduje ich niedokrwienie, a zgarbiona postawa dodatkowo utrudnia pracę serca i płuc. Skutkuje to spłyconym oddechem i niższą wydolnością.

W miarę jak elastyczność mięśni maleje, obniża się także mobilność i stabilność naszej postawy – a to z kolei może prowadzić do dalszych dolegliwości w postaci bólów, skurczy czy problemów z naturalnym poruszaniem się. Narastające zmęczenie, zadyszka i bóle stawów sprawiają, że znowu siadamy na krześle, a tym samym – wracamy do źródła problemów.

Holistyczny fitness – remedium na współczesne bolączki?

W świecie fitnessu coraz częściej pojawiają się próby znalezienia odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie współczesny, siedzący tryb życia. Rozwój trendów związanych z powrotem do natury, wellness i mindfulness zaowocował holistycznym podejściem do aktywności fizycznej. Filozofia ta traktuje nasze ciało i ducha jako nierozłączną całość, a nie tylko zbiór mięśni do wyćwiczenia. Holistyczny styl życia to zatem coś więcej niż trening – to także dbałość o naturalną, nieprzetworzoną dietę, odpowiednią ilość i jakość snu oraz pracę nad pogłębianiem samoświadomości.

Mimo że metody holistyczne zyskują na popularności, wiąże się z nimi pewne ryzyko. Efektywność takich praktyk oraz potencjalne skutki uboczne wciąż wymagają dokładniejszych badań. Co więcej, poziom wiedzy i kompetencji trenerów, którzy je promują, jest zróżnicowany, co może wpływać na jakość treningów. Nie każdy odnajdzie się również w metafizycznej atmosferze, często towarzyszącej tego typu ćwiczeniom.

Naszym celem nie jest zniechęcenie do tej formy treningu. Warto pamiętać jednak, by odpowiedzialnie podchodzić do aktywności, wybierając takie formy ćwiczeń, które w naturalny sposób angażują wiele różnych grup mięśni i sprawiają, że czujemy się dobrze.

Naturalny ruch na co dzień

Na koniec kilka prostych wskazówek, które pomogą przywrócić naturalny ruch do naszej codzienności i przeciwdziałać negatywnym skutkom siedzącego trybu życia. Nie znajdziecie tu cudownych recept na wszelkie dolegliwości, ale praktyczne pomysły, które pomogą przełamać rutynę współczesności.

1. Zmieniaj pozycję ciała. Jeśli musimy siedzieć, warto jak najczęściej zmieniać pozycję. Wiercenie się, szukanie nowych możliwości, jakie daje nam nasze krzesło czy fotel to absolutne minimum. Dlaczego to takie ważne? Częsta zmiana pozycji ogranicza negatywne skutki przebywania w jednej, wymuszonej pozycji przez dłuższy czas.
2. Siadaj na podłodze. Oglądając serial, grając w planszówki czy czytając książkę, warto zejść z fotela lub kanapy i usiąść na podłodze. Być może na początku będzie to mniej wygodne, ale o to właśnie chodzi. Siedzenie na podłodze wspiera mobilność bioder i skłania do częstych zmian pozycji, co jest kluczowe dla naszego zdrowia.
3. Wybieraj aktywny tryb życia. Zamiast siedzieć, wstań i zrób kilka kroków – choćby podczas przerwy w pracy. Zamiast jechać samochodem, wybierz spacer na przystanek. Wysiadaj z autobusu przystanek wcześniej, by pokonać część drogi pieszo. Zamiast windy, wybieraj schody. Te małe zmiany – jeśli wejdą Ci w nawyk – mogą mieć naprawdę pozytywny wpływ na zdrowie.
4. Odkryj NEAT. Możesz wpleść spontaniczną, niezbyt wymagającą energetycznie aktywność fizyczną w swoje codzienne rutyny? Świetnie! Praca w ogródku, spacer z psem, przejażdżka na rowerze, zabawa z dziećmi na świeżym powietrzu… Każda z takich aktywności sprawia, że Twoje ciało nie zapomina o swojej ruchliwej naturze.

^{Bibliografia:}

1. ^{Kujawa B., Adaptacyjne aspekty hominizacji. Część I. Przystosowania morfologiczne i fizjologiczne, Przegląd Antropologiczny, Poznań, 1993.}
2. ^{Earls J., Urodzony, aby chodzić, WSEiT, Poznań, 2014.}
3. ^{Kuhn S. L., Raichlen D. A, Clark A. E., What moves us? How mobility and movement are at the center of human evolution: Mobility and Movement Are at the Center of Human Evolution, Evolutionary Anthropology Issues News and Reviews, 2016.}
4. ^{Bontrup C., Taylor W. R., Fliesser M. i inni, Low back pain and its relationship with sitting behaviour among sedentary office workers, Applied Ergonomics, 2019.}
5. ^{Gibbs B. B., Hergenroeder A. L., Perdomo S. J. i inni, Reducing sedentary behaviour to decrease chronic low back pain: the stand back randomised trial, Occupational and Environmental Medicine, 2018.}
6. ^{https://www.nationalgeographic.com/science/article/humans-were-born-to-run-fossil-study-suggests}
7. ^{https://stronazdrowia.pl/wszystko-nam-mowi-ze-idziemy-w-zla-strone-jak-siedziec-by-sobie-nie-szkodzic/ar/c14-15486560}
8. ^{https://www.onlymyhealth.com/benefits-of-holistic-fitness-exercises-on-physical-and-mental-health-1684500369}