Czym jest wskaźnik BMI?
BMI (skrót od Body Mass Index) to jedna z najprostszych metod oceny stopnia otyłości. Na jego podstawie można ustalić prawidłową masę ciała dla danej osoby. Wskaźnik opracował w 1832 roku belgijski matematyk, astronom i statystyk Adolf Quetelet, a od tego czasu lekarze, badacze i dietetycy używają go jako kryterium otyłości u danej jednostki [1].
Metoda ma jednak pewne mankamenty: nie będzie wskazywać procentu tkanki tłuszczowej w ciele ani tego, ile tłuszczu znajduje się w danej partii ciała. W 1993 roku WHO powołała Ekspercką Grupę Konsultacyjną, aby opracowała jednolite kategorie BMI.
W efekcie powstały cztery:
- niedowaga <18,5
- prawidłowa masa ciała 18,5–24,9
- nadwaga 25–29,9
- otyłość ≥30.
W 1997 roku dodano do tego jeszcze różne stopnie otyłości:
- otyłość wstępna 25 do 29,9
- I stopnia 30–34,9
- II stopnia 35–39,9
- III stopnia ≥40.
Otyłość światowym problemem
W ocenie badaczy, w ciągu kilku ostatnich dekad w populacji ogólnej nastąpił wzrost BMI, co oznacza, że borykamy się z epidemią otyłości [2]. Jak podaje Narodowy Fundusz Zdrowia - w Polsce co czwarta osoba jest otyła, a trzech na pięciu Polaków ma nadwagę [3]. Dlatego tak ważne jest, aby walczyć o prawidłową masę ciała: zbędne kilogramy są przyczyną wielu chorób, z cukrzycą na czele (co roku w naszym kraju zapada na nią ponad 400 tys. osób).
Jaki jest wzór na BMI?
Najprościej można go przedstawić za pomocą równania:
BMI = masa ciała (kg)/wzrost (m)2
Potrzebujemy więc dwóch danych: wzrost (podawany zawsze w metrach, a więc np. 170 cm to 1,7 m) oraz waga (w kilogramach). Przykładowo, osoba ważąca 60 kg i mająca 160 cm wzrostu oblicza BMI w następujący sposób:
60 / 1,6 do kwadratu, a więc 60 / 2,56 = BMI 23,4
W celu wykonania tego obliczenia możesz też skorzystać z internetowych kalkulatorów BMI. Jeden z nich znajdziesz na stronie Narodowego Instytutu Kardiologii TUTAJ.
Wady wskaźnika BMI
Możesz samodzielnie obliczyć swoje BMI, ale pamiętaj: ta diagnoza nie pozwoli Ci w pełni określić, jaki jest Twój stan zdrowia. Nie zastąpi także profesjonalnych badań i konsultacji z lekarzem specjalistą lub dietetykiem. Jak wspominaliśmy na wstępie: BMI nie różnicuje zawartości tłuszczu i ilości mięśni oraz wody w ciele, a także nie będzie uwzględniać rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. Warto również wiedzieć, że osoby z rozbudowaną tkanką mięśniową będą miały zapewne wysokie BMI, bo mięśnie „dokładają“ ciężaru pomimo niewielkiej ilości tkanki tłuszczowej.
Co zamiast wskaźnika BMI?
Dla precyzyjnego określenia rozlokowania tkanki tłuszczowej lepszym kryterium będzie WHR, a więc wskaźnik obwodu talii do obwodu bioder. Pozwala on ustalić, jak tłuszcz rozkłada się w ciele. Łatwo go obliczyć: należy zmierzyć obwód talii i bioder, a następnie wyniki podzielić przez siebie. Prawidłowe WHR u kobiet wynosi poniżej 0,8, a u mężczyzn 1,0.
Oprócz tego, pozostaje skorzystanie z profesjonalnych badań, na przykład rentgenowskiej absorpcjometrii podwójnej energii (DXA), które pozwala rozpoznać otyłość trzewną. Podobne wyniki da tomograf komputerowy – należy je oczywiście skonsultować z lekarzem.
Kiedy skorzystać ze wskaźnika BMI?
BMI to bardzo prosta metoda, którą może wykorzystać każdy. Jeżeli jednak podejrzewasz, że Twoje BMI przekracza normę, nie wahaj się i skorzystaj z profesjonalnej porady specjalisty. Niech samodzielne określenie tego wskaźnika będzie motywacją, by zapisać się na wizytę, a także podjąć odpowiednie kroki do uzyskania prawidłowej masy ciała.
--
Źródła:
[1] [2] Nuttall FQ. Body Mass Index: Obesity, BMI, and Health: A Critical Review. Nutr Today. 2015 May;50(3):117-128. doi: 10.1097/NT.0000000000000092. Epub 2015 Apr 7. PMID: 27340299; PMCID: PMC4890841.
[3] Otyłość – choroba wagi ciężkiej, https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html, dostęp: 02.01.2023.
