Asany dla głowy. Jak joga wpływa na zdrowie psychiczne?

Joga i GABA – co mówią badania?

GABA, czyli kwas gamma-aminomasłowy to jeden z aminokwasów, który w organizmie pełni rolę neuroprzekaźnika. Należy do inhibitorów, czyli substancji hamujących aktywność ośrodkowego układu nerwowego. GABA działa uspokajająco, zmniejsza napięcie mięśni, wycisza i ułatwia zasypianie. Uczestniczy także w kilku istotnych procesach metabolicznych (w wytwarzaniu insuliny i hormonu wzrostu) i obniża poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu. Niewłaściwy poziom GABA sprzyja występowaniu dolegliwości na tle nerwowym, takich jak drgawki i zaburzenia snu. Zbyt niski poziom tego związku obserwuje się także u osób zmagających się z lękami i depresją.

Grupa naukowców z Uniwersytetu w Bostonie zaobserwowała, że na poziom GABA można wpływać nie tylko farmakologicznie, poprzez leki i suplementy diety, ale także przez behawioralnie – poprzez styl życia. Badanie wykorzystujące spektroskopię rezonansu magnetycznego wykazało, że godzina uprawiania jogi podniosła poziom GABA o 27% w mózgach praktykujących osób, podczas gdy w grupie kontrolnej (osób czytających książki) nie wykryto żadnych zmian. Oznacza to, że joga może pomóc osobom, które cierpią z powodu niedoboru GABA.

 

W jaki sposób joga wpływa na zdrowie psychiczne?

Choć dziedzictwo jogi szacuje się nawet na 5000 lat, to jej współczesna historia, na dobre, rozpoczęła się pod koniec XIX wieku, a pierwsza fala popularności przypadła na lata 50. XX wieku. Naukowcy różnych specjalizacji mieli więc stosunkowo niewiele czasu, by gruntownie zbadać i poznać efekty zdrowotne praktykowania jogi – zwłaszcza gdy mówimy o dziedzinach nauki, takich jak współczesna psychologia, neurobiologia i kognitywistyka. Niemniej jednak, jak dotąd, udało się zaobserwować, że joga:

• łagodzi objawy związane z lękiem i depresją dzięki redukcji poziomu kortyzolu,
• ma pozytywny wpływ na funkcje poznawcze mózgu,
• obniża uczucie napięcia i zmniejsza tendencję do negatywnych zachowań w sytuacjach stresowych,
• zwiększa poziom uważności i samoświadomości,
• polepsza jakość snu,
• poprawia zdolności w zakresie koncentracji, zapamiętywania i uczenia się.

Pozytywne efekty uprawiania jogi zaobserwowano także u osób cierpiących na zaburzenia na tle padaczkowym, chorobę Parkinsona i zmagających się z zespołem stresu pourazowego (PTSD). Joga okazała się także pomocna w leczeniu uzależnień – jej działanie samoregulacyjne wiązało się z ograniczeniem używania określonych substancji, pomagało w redukcji stresu i podnosiło ogólny poziom jakości życia i samopoczucia badanych. Naukowcy podkreślają jednak, że odkrycie źródeł dobroczynnego wpływu asan na ludzką psychikę wymaga dalszych badań, które pozwolą dokładniej zrozumieć ich działanie.

Czy joga może wspierać leczenie depresji?

Odpowiedni poziom GABA w organizmie może mieć wpływ na łagodzenie objawów depresji. Przeczy temu jednak praktyka farmakologiczna, która nie wykorzystuje preparatów GABA w leczeniu. Dlaczego? Testy kliniczne wykazały, że ich skuteczność jest niewystarczająca. Dlatego w przeciwdziałaniu depresji stosuje się leki pobudzające inne neuroprzekaźniki, np. serotoninę lub noradrenalinę.

Naukowcy nadal poszukują jednak odpowiedzi na to, które receptory GABA mogą mieć decydujący wpływ na zaburzenia depresyjne. Być może dopiero wtedy będziemy mogli dowiedzieć się, czy i jak rzeczywiście może ona leczyć depresję i inne schorzenia psychiczne.

Aktualny stan wiedzy nie pozwala nam stwierdzić, że joga leczy depresję. Może jednak być interesującym uzupełnieniem dla leczenia farmakologicznego i psychoterapii. Praktyka jogi jest powszechnie dostępna, a bariera wejścia – stosunkowo bardzo niska. Podstawowe asany, sesje medytacyjne lub oddechowe można bez trudu przeprowadzić we własnym domu lub w plenerze.

UWAGA: Jeśli zmagasz się z depresją, jesteś w trakcie leczenia i chcesz spróbować jogi, skonsultuj się ze specjalistą od zdrowia psychicznego. Pamiętaj też, że joga nie zastąpi profesjonalnej pomocy psychologicznej – nie należy jej traktować jako alternatywy dla leczenia farmakologicznego ani psychoterapii.

_{Bibliografia:}

1. _{Streeter C. C., Whitfield T. H., Owen L. i inni, Effects of Yoga Versus Walking on Mood, Anxiety, and Brain GABA Levels: A Randomized Controlled MRS Study, Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2010.}
2. _{Streeter C. C., Gerbarg P. L., Saper R. B. i inni, Effects of yoga on the autonomic nervous system, gamma-aminobutyric-acid, and allostasis in epilepsy, depression, and post-traumatic stress disorder, Medical Hypotheses, 2012.}
3. _{Luscher B., Maguire J. L., Rudolph U., Sibille E., GABAA receptors as targets for treating affective and cognitive symptoms of depression, Trends in Pharmacological Sciences, 2023.}
4. _{Nyer M. B., Hopkins L. B., Nagaswami M. i inni, A Randomized Controlled Trial of Community-Delivered Heated Hatha Yoga for Moderate-to-Severe Depression, The Journal of Clinical Psychiatry, 2023.}
5. _{Bridges L., Sharma M., The Efficacy of Yoga as a Form of Treatment for Depression, Journal of Evidence-Based Complementary Medicine, 2017.}
6. _{Gothe N. P., Khan I., Hayes J., Yoga Effects on Brain Health: A Systematic Review of the Current Literature, Brain Plasticity, 2019.}
7. _{Zadrożna K., Wysokińska O., Zyga J., Wpływ regularnej praktyki jogi na stany neurologiczne oraz zdrowie psychiczne , Journal of Education, Health and Sport, 2022.}
8. _{https://www.apa.org/news/press/releases/2017/08/yoga-depression, dostęp: 17.06.2024.}
9. _{https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/yoga-for-better-mental-health, dostęp: 17.06.2024.}